De meer of minder heldere voorstelling van eene zaak, die men zich door middel van het denkvermogen vormt. Gedachte is de algemeene uitdrukking. Denkbeeld is de uitkomst van het denken, het beeld dat ten slotte door ons voorstellingsvermogen gevormd wordt; het kan dus nooit, gelijk wel eens met gedachte geschiedt, voor het denken zelf genomen worden. Het is mij nooit in de gedachte (niet: in het denkbeeld) gekomen. Denkwijze is de tot gewoonte geworden manier van denken, die een gevolg is van iemands karakter, beginselen, enz. Begrip is de samenvatting van het gedachte tot één geheel, als basis van een oordeel. Als ge de moeite hadt genomen u een juist begrip van de zaak te vormen, dan zoudt ge niet zulk een scheef oordeel geveld hebben. Het woord meening duidt het onzekere en onvolkomene in de oordeelvelling aan. Idee is een vreemd woord voor gedachte en denkbeeld; in philosophische taal wordt het vooral voor begrip gebruikt, de leer der aangeboren ideeën. Dikwijls wordt het gebruikt voor gedachte, in tegenoverstelling van de werkelijkheid. Inzien en gevoelen stellen meer op den voorgrond, dat het eene bepaald subjectieve gedachte is; mijns inziens, volgens mijn gevoelen. In het eerste geval is de gedachte het gevolg van persoonlijke waarneming met het oog (figuurlijk opgevat) en dus van doorzicht en inzicht; in het tweede geval berust de gedachte op het persoonlijk gevoel van den spreker. Een oordeel daarentegen moet objectief wezen, daar het een gevolg is van overwegen en erkennen. Overtuiging is het sterke gevoel van zekerheid dat eene gedachte, die men omtrent iets koestert, waar is. Erachten en bedunken zijn infinitieven van verouderde werkwoorden en thans slechts in den genitiefvorm in gebruik. Erachten is eene meening koesteren, die op eenig onderzoek berust; bedunken is het hebben eener meening, die niet het gevolg is van eenig onderzoek, maar enkel van eene oppervlakkige waarneming. Mijns bedunkens; mijns erachtens. Het laatste wordt zeer zelden gebruikt.

Doorzicht is het vermogen om door de schors of het uiterlijk van iets heen, het oog te vestigen op de kern of het innerlijk; vervolgens het helder en grondig inzien van ingewikkelde zaken; het is dus meestal de vrucht van lange ervaring. Voor begrip en bevatting zie men onder begrijpen.

De beelden die zich in onze ziel vormen van hetgeen buiten ons is, noemt men voorstellingen. Begrip is de inhoud eener voorstelling met afscheiding van al het bijkomstige. Eerst wanneer men tal van verschillende voorwerpen eener zelfde soort heeft gezien, en er zich telkens eene voorstelling van heeft gevormd, komt men tot het begrip van dat voorwerp. Wanneer wij begrip tegenover voorstelling en idee stellen, is begrip de korte inhoud der ervaring door ons verstand opgemaakt. Terwijl bij voorstelling meer gedacht wordt aan het vormen van een beeld van wat buiten ons in de wereld gelegen is of er gedacht wordt, verstaat men onder idee meer de voorstelling, die door onze rede in het leven wordt geroepen. Denkbeeld is het algemeene woord voor elk beeld, dat onze gedachte zich vormt. (Zie ook bedunken).