als woordenboektrefwoord:
als trefwoord met bijbehorende synoniemen:
als synoniem van een ander trefwoord:
woordverbanden van ‘samen’ grafisch weergegeven
in Charivarius' Een Ander Woord (1945):
in het Handwoordenboek van Nederlandsche Synoniemen (1908):
geven eene vereeniging van twee of meer voorwerpen te kennen. Bij aaneen let men meer op de tot stand gebrachte eenheid, bij aan elkander meer op elk der verbonden voorwerpen afzonderlijk. Bij samen treedt het begrip der eenheid, die ontstaan is, nog sterker op den voorgrond dan bij aaneen.
Samen is sterker dan bijeen of bij elkander. Bijeen (bij elkander) ziet alleen op de nabijheid van plaats; samen drukt eene engere vereeniging uit als het gevolg van een onderling verband, van een gemeenschappelijk doel. Men kan de meest ongelijkslachtige dingen bijeen-, maar slechts gelijkslachtige samenvoegen. Menschen kunnen zoowel bijeen-, als samenkomen, maar het laatste onderstelt altijd een gemeenschappelijk doel. Eene godsdienstige samenkomst.
Bij ondereen denkt men aan een geheel, gevormd door eene menigte vermengde of ordeloos geplaatste dingen; bij onder elkander oorspronkelijk aan twee, thans ook aan meer bestanddeelen, waaruit een hoop of menigte bestaat. Ondereen veronderstelt een geheel, wat bij onder elkander minder het geval is. De stoffen ondereen mengen (d. i. tot een geheel), wijn en water onder elkander mengen, van elk der beide zelfstandigheden wat nemen tot een. Wordt door met een of elkander verbonden, dan drukt men meer uit dat beide zich tot een geheel oplossen ten gevolge eener beweging van het eene door het andere. Bij dooreen staat dan ook weder het begrip der ontstaande eenheid meer op den voorgrond, terwijl men bij door elkander meer aan de verschillende bestanddeelen denkt: de beide bestanddeelen goed dooreen of door elkander te roeren is bepaald noodig. Wanneer men samen gebruikt, wordt er minder gedacht aan de verschillende bestanddeelen, dan aan hetgeen door de vereeniging tot stand komt.
Onderling, en minder sterk onder elkander, wordt gebruikt, waar het eene handeling geldt, die uit den aard der zaak het begrip van wederkeerigheid medebrengt, zooals beraadslagen, overeenkomen, strijden, twisten, verdeelen, enz. Bij onder elkander denkt men meer de in wederzijdsche betrekking staande subjecten of objecten als elk afzonderlijk optredend. Bij samen staat de vereeniging van verschillende personen of zaken tot een of ander doel meer op den voorgrond. Onder elkander bespreken, onderling over de zaak beraadslagen, samen iets verdeelen.
in Woordenboek der Nederduitsche synonimen (1821), band 1, blz. 361:
in de lijst met antoniemen (woorden met een tegengestelde betekenis):
woorden met een verwante vorm:
zie ook:
bij andere sites:
debug info: 0.0026 c